Vader Robert de Caluwé

In 1975, kwam vader Robert de Caluwé naar Nederland om voor het eerst voor een groepje belangstellenden een cursus iconenschilderen te verzorgen. Hij was bevriend met het echtpaar Niels en Else Steenbergen. Else had het initiatief genomen om een clubje te starten van geinteresserden in de iconografie. Hiermee brak een lange reeks van jaren aan waarin Robert de Caluwé als docent zijn kennis en kunde beschikbaar stelde eenieder, die zich de kunst van het iconenschilderen eigen wilde maken. Zonder Robert zou er geen Vera Eikon zijn geweest. Alle reden dus om op onze website een korte levensbeschrijving van deze uitzonderlijke man te geven.

Robert de Caluwé werd in mei 1914 geboren in het Zeeuwsvlaamse Sas van Gent. Hij was de oudste van een onderwijzersgezin. Op 14-jarige leeftijd vertrok hij naar Oudenbosch om daar aan de Kweekschool de opleiding voor onderwijzer te volgen. Na afronding van zijn studie in 1931 werd hij onderwijzer op de lagere school in Sas van Gent. Een jaar later behaalde hij ook zijn hoofdacte.

Erg lang bleef Robert de Caluwé niet in Zeeuws Vlaanderen. Hij voelde zich geroepen tot het priesterschap, daarbij wellicht geinspireerd door een paar jaar oudere neef Armand, die ook in Oudenbosch had gestudeerd, maar dan op de priesteropleiding aldaar. Aldus vertrok Robert de Caluwé in augustus 1934 naar Rome om daar een priesteropleiding te volgen aan de Gregoriaanse Universiteit voor Wijsbegeerte en Theologie. Hij studeerde er aan het zogenaamde Russicum, waar studenten werden voorbereid voor werkzaamheden in of ten behoeve van de Oosteuropese landen. Hij deed er een grondige kennis op van de Russische taal en cultuur en van het kerkslavisch. Op Kerstmis 1939 werd hij tot priester gewijd in de Byzantijnse Ritus.

Na zijn priesterwijding werd vader Robert uitgezonden naar Finland waar veel vluchtelingen woonden. Deze waren afkomstig uit het na de Fins-Russische oorlog van 1938/1939 op Finland veroverde Kareli. Zijn neef Armand die net als vader Robert een Byzantijnse opleiding had genoten, was hem al naar Finland voorgegaan. Aanvankelijk verbleef vader Robert in Helsinki, maar toen in 1942 het oosten van Finland met de stad Vyborg opnieuw op de Sovjet Unie was heroverd, vertrok hij naar deze stad. Zijn verblijf daar was van korte duur. Toen Vyborg in 1944 opnieuw in handen van de Sovjet Unie viel, was vader Robert gedwongen terug te keren naar Helsinki om daar pastorale werkzaamheden te hervatten.

In 1950 kreeg vader Robert de gelegenheid om in Rekola een eigen kerkje te bouwen. De wens om een Byzantijns centrum te stichten kreeg definitief gestalte met de bouw van een kerk in Espoo, een stad 20 km ten westen van Helsinki. Al in het eerste jaar bezochten 5.000 bezoekers dit centrum, een aantal dat later uitgroeide tot bijna 12.000. Kenmerkend voor de instelling van vader Robert is dat hij zich openstelde voor iedereen, ongeacht zijn godsdienstige richting of sociale positie. Ook randfiguren in de maatschappij waren bij hem welkom. Toen een bezoekster hem hierop een keer aansprak was zijn reactie -Ik weet het, maar Jezus Christus, onze Heer zou ook met deze mensen zijn omgegaan-.

Daarnaast heeft hij meer dan 25 jaar Nederlandse en Engelse les gegeven aan Finse universiteiten en aan de Engelse school. Het geld dat hij hiermee verdiende besteedde hij niet voor zichzelf, maar voor zijn centrum en voor de noden van armen en hulpbehoevenden.

Robert de Caluwé als iconenschilder

Al tijdens zijn studiejaren in Rome had vader Robert kennis gemaakt met de kunst van de iconografie. Toen in Rome de voorbereidingen werden getroffen om een grote tentoonstelling van kerkelijke kunst te organiseren, werd onder andere Pimen Sofronov, leerling van de bekende iconenschilder Pimen Frolov uit Pskov uitgenodigd. Robert de Caluwé werd aangewezen als zijn tolk en maakte zich de kunst eigen van het schilderen volgens de oudrussische traditie met ei-tempera. Al vanaf 1942/1943 zijn iconen van hem te zien geweest op diverse tentoonstellingen. Zijn werken zijn nog steeds te bewonderen in kerken in verschillende landen. Zijn kennis en kunde gaf hij door zowel in Finland, in het oecumenisch centrum in Espoo, maar sinds 1975 ook in Nederland. Zijn lessen kenmerkten zich door hulpvaardigheid, maar ook wel door een zekere strengheid. De leerlingen werden geacht de oudrussische traditie van de iconengrafie nauwlettend te volgen en kregen daarbij ook uitleg waarom bepaalde regels moesten worden gevolgd. De dienst op het eind van de cursus had een serieuze ondertoon, maar tegelijkertijd ook een humoristische tint. Je nam niet alleen je eigen geschilderde icoon mee naar huis, maar ook een portie geestelijke bagage.

Tot op hoge leeftijd is vader Robert actief gebleven en heeft hij nog les gegeven aan cursisten van Vera Eikon. Zijn grootste wens was dat zijn levenswerk, het schilderen van iconen in de geest van liefde, voortgezet zou worden. Hij beschouwde zijn activiteit als schilder en leraar een middel om de oecumenische gedachte te verspreiden, met name die aangaande de oosterse orthodoxie, waar iconen een zeer centrale positie innemen in de geloofsbeleving. Vader Robert overleed in mei 2005 in Finland.